โรงพยาบาลกรุงเทพจันทบุรี

Antigen Test Kit ชุดตรวจโควิดแบบเร่งด่วน คืออะไร ใช้งานยังไง

ชุดตรวจโควิด-19 แบบเร่งด่วน หรือชุดตรวจเร็ว Test Kit ที่ขึ้นทะเบียนกับองค์การอาหารและยา (อย.) มีอยู่ด้วยกัน 2 ประเภทคือ

Antigen Test Kit เป็นเก็บตัวอย่างด้วยการ Swab เป็นการตรวจองค์ประกอบไวรัส โดยการเก็บตัวอย่างจากทางจมูก ลึกถึงคอหรือเก็บจากลำคอ
Antibody Test เป็นการตรวจภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ โดยการเจาะเลือด ซึ่งจะสามารถตรวจภูมิคุ้มกันเชื้อในวันที่ 10 เป็นต้นไป จนกระทั่งหายป่วย

**แต่การตรวจ Antibody Test จะยังไม่นำมาใช้ เพราะปัจจุบันมีการฉีดวัคซีนจำนวนมาก ภูมิคุ้มกันอาจเกิดจากการติดเชื้อหรือวัคซีนก็ได้ ซึ่งไม่สามารถแยกได้**

ใครควรใช้ชุดตรวจ Antigen Test Kit

ผู้ที่สัมผัส หรือใกล้ชิดผูติดเชื้อ โควิด-19 ทั้งที่มีอาการและไม่มีอาการ
ผู้ที่ไม่แน่ใจว่าสัมผัสหรือใกล้ชิดผู้ติดเชื้อหรือไม่ แต่เริ่มมีอาการต้องสงสัย

เมื่อไหร่ที่ควรตรวจ Antigen Test Kit

เพิ่งได้รับเชื้อ >> จะตรวจไม่พบในชุดตรวจ Antigen Test Kit
หลังรับเชื้อ 3-5 วัน >> ตรวจพบเชื้อจากการตรวจ Antigen Test Kit แต่ในบางรายก็อาจจะยังไม่พบเชื้อ ต้องทำการตรวจซ้ำ
หลังรับเชื้อ 5-14 วัน >> ตรวจพบเชื้อจากการตรวจ Antigen Test Kit
หากหายป่วยแล้ว >>จะตรวจไม่พบในชุดตรวจ Antigen Test Kit

สิ่งที่มีในชุดตรวจ Antigen Test Kit

ตลับทดสอบ
ก้านสำลีสำหรับ Swab
หลอดใส่น้ำยาสกัด หรือน้ำยาเทส
ฝาหลอดหยด
เอกสารกำกับชุดตรวจ

วิธีใช้ชุดตรวจ Antigen Test Kit

อ่านคำแนะนำ และคู่มือการใช้งานที่มากับชุด Antigen Test Kit

เคลียร์จมูก สั่งน้ำมูก (ถ้ามี) ก่อนทำการ Swab
ทำความสะอาดพื้นผิวที่จะวางชุดตรวจ
ล้างมือฟอกสบู่ให้สะอาด หรือล้างมือด้วยแอลกอฮอล์เจล
ฉีกซองไม้พันสำลีสำหรับ Swab ออกเบา ๆ ที่สำคัญ!! ห้ามเอามือไปจับบริเวณที่ต้องใช้เก็บสิ่งส่งตรวจเด็ดขาด เพราะการจับบริเวณสิ่งส่งตรวจ อาจทำให้ผลการทดสอบคลาดเคลื่อน เนื่องจากมีเชื้อโรคจากมือเราปนเปื้อนลงไปในก้านด้วย
**การจับไม้ Swab สามารถจับแบบจับปากกาได้ หรือจับแบบที่เราคิดว่าถนัด**
ทำการ Swab โดยการเงยหน้าขึ้นนิดนึง เสร็จแล้วแยงเข้าไปในโพรงจมูกช้า ๆ โดยเริ่มจากข้างซ้ายก่อนก็ได้ ระยะหวังผล คือแยงเข้าไปลึกประมาณ 2-2.5 เซนติเมตร หมุนเบา ๆ 5 รอบ
เสร็จแล้ว มาแยงจมูกข้างขวา ทำเหมือนเดิม หมนุเบาๆ อีก 5 รอบ
สิ่งสำคัญในการ Swab ห้ามแยงแรงจนเลือดออก หากเลือดออก จะไม่สามารถยืนยันผลตรวจได้ ต้องรอแผลหาย แล้วใช้ชุดเทสชุดใหม่ เพื่อเทสซ้ำอีกรอบ
เมื่อเก็บสิ่งส่งตรวจเรียบร้อย จุ่มก้านสำลีสำหรับ Swab ลงในหลอดที่มีน้ำยาสกัด หรือน้ำยาเทส แกว่ง หรือหมุนเบา ๆ อย่างน้อย 5 รอบ พร้อมกับบีบก้นหลอด เพื่อให้เชื้อที่เราเก็บมา ให้ละลายในน้ำยาตรวจให้ทั่ว นำไม้ Swab ออก และปิดด้วยจุกฝาหลอดหยด
หยดน้ำยาลงในตลับทดสอบ ตามจำนวนหยดที่ชุดตรวจกำหนด ซึ่งจะขึ้นอยู่กับแต่ละยี่ห้อ เพราะฉะนั้นอ่านฉลากให้ดีก่อนใช้
รออ่านผล ตามช่วงเวลาที่ชุดตรวจกำหนด โดยมาก 15-30 นาที (ห้ามอ่านผลก่อนหรือหลังเวลาที่กำหนด)

การอ่านผลและแปรผลทดสอบ Antigen Test Kit

ผลบวก ติดเชื้อโควิด-19

ปรากฏแถบสีแดงคู่ ทั้งที่แถบทดสอบ (T) และแถบควบคุม (C) ติดเชื้อ
เกิดแถบสีแดงที่แถบควบคุม (C) และแถบสีส้มที่แถบทดสอบ (T) ก็ยังนับว่าติดเชื้อ
เกิดแถบสีส้มที่แถบควบคุม (C) และแถบสีแดงที่แถบทดสอบ (T) ก็ยังนับว่าติดเชื้อ
เกิดแถบสีส้มที่แถบควบคุม (C) และแถบสีส้มที่แถบทดสอบ (T) ก็ยังนับว่าติดเชื้อ

สรุปคือ หากขึ้น 2 ขีดแสดงว่าติดเชื้อ เนื่องจากสีที่ต่างกันหรือสีเพี้ยนอาจเกิดขึ้นจากการจัดเก็บ ไม่มีผลต่อการทดสอบแต่อย่างใด

ผลลบ ไม่ติดเชื้อโควิด-19 ปรากฏเฉพาะแถบควบคุม (C)

ผลที่ใช้งานไม่ได้ คือไม่ปรากฏแถบอะไรเลย แสดงว่าชุดตรวจอาจมีปัญหา แนะนำให้เทสซ้ำอีกครั้ง

ข้อแนะนำเพิ่มเติมหลังการทดสอบ Antigen Test Kit : หากพบการติดเชื้อ แนะนำให้ทำการทดสอบ RT-PCR ซ้ำเพื่อยืนยันผลอีกที เนื่องจากชุดตรวจ Antigen Test Kit เป็นการคัดกรองเบื้องต้นเท่านั้น

ข้อควรระวัง

ชุดตรวจที่ใช้ต้องผ่านการประเมินและขึ้นทะเบียนแล้วกับ อย.
2. ตัวอย่างที่ใช้ตรวจเก็บจาก nasopharyngeal (โพรงหลังจมูก), oropharyngeal (ช่องปากและลำคอ) nasal (โพรงจมูก) หรือน้ำลายตามที่ชุดตรวจกำหนด
3. ใช้เพื่อการคัดกรองเบื้องต้นตามแนวทางที่แนะนำ ดังนี้

ผู้ป่วยที่มีอาการเข้าข่ายติดเชื้อให้พิจารณาตรวจ ด้วยวิธี RT-PCR ก่อน กรณีตรวจผู้ป่วยจำนวนมากให้พิจารณาใช้ Antigen Test Kit ถ้าให้ผลบวกให้ยืนยันด้วย RT-PCR
ผู้สงสัยแต่ไม่มีอาการ สามารถพิจารณาตรวจเบื้องต้นด้วย Antigen Test Kit หากผลเป็นลบให้ทำการตรวจซ้ำในอีก 3-5 วัน แต่หากมีความเสี่ยงสูงให้พิจารณาตรวจด้วย RT-PCR
กรณีที่ใช้ชุดตรวจ Antigen Test Kit ทำการตรวจด้วยตนเอง ควรเลือกชุดทดสอบที่สามารถเก็บสิ่งส่งตรวจ ด้วยตนเองได้ง่าย เช่น เก็บจากโพรงจมูกหรือน้ำลาย เมื่อมีผลบวกให้แจ้งสถานบริการที่กำหนดใกล้บ้าน เพื่อพิจารณาดำเนินการอย่างเหมาะสมต่อไป

ชุดทดสอบถูกเก็บรักษาในอุณหภูมิที่ชุดทดสอบกำหนดก่อนนำมาใช้งาน
5. ควรตรวจสอบวันหมดอายุของชุดทดสอบ
6. เตรียมพื้นที่สำหรับใช้ทดสอบให้สะอาด ปราศจากการปนเปื้อน
7. อย่าเปิดหรือฉีกซองที่บรรจุตลับทดสอบ จนกว่าจะเริ่มทำการทดสอบ
8. อ่านผลตามเวลาที่ชุดทดสอบกำหนด (การอ่านผลเร็วหรือช้าเกินไปอาจเกิดความผิดพลาดได้)
9. ไม่นำอุปกรณ์หรือตลับทดสอบอันเดิมมาใช้ซ้ำ
10. นำชุดทดสอบที่ทดสอบแล้วพร้อมอุปกรณ์ของชุดทดสอบที่เหลือจากการใช้งานแช่น้ำยาฆ่าเชื้อ และแยกใส่ถุงปิดให้มิดชิด และทิ้งให้เหมาะสม
11. ล้างมือให้สะอาดภายหลังทำการทดสอบ

การปฎิบัติตนหลังทราบผลทดสอบ

-กรณีผลการทดสอบให้ ผลบวก ให้แจ้งหน่วยบริการหรือสถานพยาบาลใกล้บ้านที่กำหนด และแยกกักตัวเองจากผู้อื่น เพื่อลดการแพร่เชื้อ เช่น แยกห้องน้ำ ของใช้ส่วนตัว หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์เลี้ยง สวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลา หมั่นสังเกตอาการตนเอง หากมีอาการหายใจลำบาก ควรติดต่อขอรับเข้าการรักษาหรือแจ้งผู้ใกล้ชิดกับตนเองให้ทราบ เพื่อลดความเสี่ยง จากการสัมผัส และควรได้รับการทดสอบการติดเชื้อต่อไป

-ส่วนกรณีผลการทดสอบให้ ผลลบ หากเป็นผู้มีความเสี่ยงสูง อาจอยู่ในระยะฟักตัว ควรทำการแยกตัว และทดสอบซ้ำอีกครั้งภายหลัง 3-5 วัน หรือหากมีอาการของโรคโควิด 19 ควรทำการทดสอบซ้ำทันที